Ҡазан нуры (мәсет)

Ҡазан нуры
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Ҡазан
Урынлашҡан урамы	Проспект Фатиха Амирхана һәм Чистопольская улица
Хужаһы	Духовное управление мусульман Республики Татарстан[d]
Архитектор	Räfiq Bilälef[d]
Архитектура стиле	Татарская архитектура[d]
Рәсми асылыу датаһы	1999
Майҙан	7 гектар
Рәсми сайт	kazan-nury.ru
Мәзһәб	Хәнәфи мәҙһәб
Категория Викисклада для интерьера элемента	Category:Interior of Kazan Nury Mosque[d]
Ҡазан нуры Викимилектә

Ҡазан нуры мәсете — Ҡазандың Фәтих Әмирхан проспектында урынлашҡан мәсет.

Тарихы

Ғәмәлдә булыуы

Шул сәбәпле Шамил хәҙрәт Исхаков мәсеткә "Ҡаҙан нуры" исемен бирергә тәҡдим итә. Мәсет ҡыҫҡа ваҡыт эсендә – бер йыл да өс айҙа төҙөлгән.

1989 йылдың 4 апрелендә мәхәллә ағзалары Ҡазан ҡалаһының Ленин район башҡарма комитеты рәйесе Әнүәр Мөхәммәтзакиров исеменә ғариза бирә: "дини ихтыяждарҙы бергә тап килтереү өсөн, беҙ, 23 мосолман кешеһенән торған халыҡ, дини йәмғиәт төҙөргә теләйбеҙ. Дини йәмғиәттең эшмәкәрлек киңлеге Ҡазан ҡалаһының Ленин районына тараласаҡ. Беҙҙең йәмғиәтебеҙҙе Ямашев проспекты адресы буйынса теркәүҙе һорайбыҙ, Болғарҙарҙың Ислам динен ҡабул итеүенең 1100 йыллығы хөрмәтенә мәсет төҙөү өсөн ер участкаһы бүлеп биреүҙе һорайбыҙ".

Был белдереүгә Ҡазан ҡалаһы халыҡ депутаттарының Ленин район Советы Башҡарма комитеты 1989 йылдың 17 июлендәге 926 номерлы ҡарары менән яуап бирә: «СССР Конституцияһының 52 статьяһы «Намыҫ иреге тураһында» һәм «дини культтар тураһында» закондар нигеҙендә халыҡ депутаттарының Ленин район Советы башҡарма комитеты ҡарар ҡабул итә:

1990 йылдың 21 февралендә Халыҡ депутаттарының Ҡазан ҡала Советы Башҡарма комитеты ҡарары менән Бөйөк Болғарҙа Ислам динен ҡабул итеүенең 1100 йыллығы хөрмәтенә юбилей мәсете биналары комплексын төҙөү өсөн Әмирхан проспекты буйынса (Чистай урамы менән киҫелес) 7 гектар майҙанлы участок бүлеп бирелә. Бер йылдан һуң үрҙә аталған комитет ҡарары менән 3,53 гектар өҫтәмә ер участкаһы бүлеп бирелә.

2. Халыҡ депутаттарының ҡала Ҡаҙан советынан район территорияһында мосолман йәмғиәтенә ғибәҙәт йорто төҙөү өсөн ер участкаһы бүлеп биреүҙе һорарға;

3. ТАССР Министрҙар Советынан әлеге ҡарарҙы раҫланы һорарға".

1. Ленин районында мосолман йәмғиәтен яҙыу кәрәк, тип һанарға;

Төҙөлөшө

Бер йылдан һуң, 1993 йылдың 1 мартында, ССРБ Ауропа өлөшө мөсөлмандар Диниә назараты мәсет төҙөү өсөн аҡса етмәүе тураһында иғлан итә.

Ниһәйәт, мәсет 1997 йылда төҙөлөшө әүҙем башлана. Барлыҡ ойоштороу һәм төҙөлөш мәшәҡәттәрен Шамил хәҙрәт Исхаҡов үҙ өҫтөнә ала. Мәсет проекты ағас архитектураға махсуслашҡан Татарстандың атҡаҙанған архитекторы Р.В. Билялов (архитектор М. М. Солтанов менән берлектә) тарафынан эшләнгән. Төҙөлөш материалы, ҡарағас бүрәнәләре Марий Иле урмансылыҡтарынан күрһәтелгән.

Йорт төҙөүҙең иң ҡыҙған ваҡытында мутавля йыйын үткәрә, уның көн тәртибендә бер генә һорау – мәсеттең исемен үҙгәртеү була. Мәсеттең исемен үҙгәртеүҙең сәбәбе «Ҡаҙан Кремле» музей-ҡурсауығы территорияһында яңы мәсеттең грандиоз төҙөлөшө башланыуы, шулай уҡ уны Ҡол Шәриф мәсете тип атағандар.

Мәсет төҙөлөшө тарихы 1980 йылдар аҙағында башлана, район мөсөлмандар бик аҙ һанлы төркеме Болғарҙарҙың Ислам динен ҡабул итеүенең 1100 йыллығы хөрмәтенә мәсет төҙөргә ҡарар итә. Башта кәзә биҫтәһендә йәшәүселә Иҫке ағас йорт һатып алына һәм ремонтлана. Тап бына ошо тыуған ер иң элек мәсет булып хеҙмәт иткән: бында беренсе мәхәллә кешеләре йыйыла, беренсе тапҡыр коллектив намаҙҙар уҡый башлана мәсет төҙөү өсөн иғәнәләр йыя башлана, яңы мәсет төҙөү өсөн ярҙам һорап, Аллаһы Тәғәләгә ялбарыуҙар әйтелә.

Асылышы

Мәсет 1999 йылдың 30 авгусында тантаналы рәүештә асыла.

Проект

2000 йылдың 10 ноябрендә «Ҡазан Нуры» мәсетенең беренсе имам-хатибы итеп Шамил хәҙрәт Исхаков билдәләнә. Бөгөнгө көндә был вазифаны Алмаз хәҙрәт Мухлисов башҡара.

Мәҙрәсә

Мәсет янында ер участкаһы һатып алыу ауыр була. Аҙаҡ килеп, мәсет асылғандан һуң алты йыл үткәс, Ҡазан ҡалаһы хакимиәте башлығының 2005 йылдың 30 декабрендәге ҡарары менән Әмирхан урамында мәҙрәсә йорто төҙөү өсөн 0,136 гектар ер участкаһы бирелә. Мәҙрәсә проекты буйынса төҙөлгән мәсет, тик өс йорт яҡтан өлөштәр төҙөп көсәйтелгән. Шамил хәҙрәт мәҙрәсә асылыуын күрә алмай, ул 2011 йылдың 6 февралендә вафат була.

Эске төҙөлөшө

Мәсет тышҡы яҡтан бер ҡатлы, ике заллы ағас йортто тәшкил итә. Бина эсендә вестибюль һәм намаҙ уҡыу залы бар. Ер аҫтында Шулай уҡ бер ҡат урынлаша, унда яңы тыуған балаларға исем ҡушыу йолаһы үткәрелә.

Төп ҡатта ҡатын-кыҙҙар өсөн намаҙ залы һәм ҡатын-кыҙҙар өсөн йыуыныу залы урынлашҡан. Намаҙ залында бер үк ваҡытта 600 кеше доға итә ала. Көнбайыштан мәсеткә ике ҡатлы төйөнсөк ҡушылған, уның өҫкө янында никах өсөн зал, ә аҫтында ир-аттар йыуыныу залы урынлашҡан.

Мәсеттең көнбайыш диуарлары, өҫтәмә бүлмә һәм ерләү кәрәк-яраҡтары өсөн йорт араһында 200 кеше намаҙ уҡый ала торған түбә аҫтында йәйге намаҙ залы бар.

Тышҡы яғы

Мәсет биләмәһендә мәхәллә кешеләре-күк шыршы, декоратив клен, пирамидалы тополь ағастары ултыртҡандар, улар Биектау урмансылығы тарафынан яҙылған. Йыйын ағзалары өсөн 50 парковка урынға автостоянка йыһазландырылған.

Һурәттәре

• 
  Ихатанан мәсет күренеше
• 
  Вестибюлендә
• 
  Залдарҙың береһе

Сығанаҡтар

• Россия мәсеттәре порталы(үле сылтама)  (рус.)
• Корбанова, Луиза. «Казан Нуры» – мечеть в татарских традициях  (урыҫ). Шакирд (электронная газета Российского исламского университета) (23 март 2018).
• Казан Нуры  (билдәһеҙ). Историческая среда. Дата обращения: 18 май 2024.
• Мечеть "Казан нуры  (билдәһеҙ). kuda-kazan. Дата обращения: 18 май 2024.
• Рустам Батыр. Мусульманский «Ревизорро» побывал в мечети «Казан нуры»  (урыҫ). ДУМ РТ (16 сентябрь 2016). Дата обращения: 18 май 2024.