Эстәлеккә күсергә

Кизляр районы

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Кизляр районы
Герб
Нигеҙләү датаһы 22 ноябрь 1928
Рәсем
Дәүләт  Рәсәй[1]
Административ үҙәк Кизляр
Административ-территориаль берәмек Дағстан
Сәғәт бүлкәте MSD[d] һәм UTC+3:00[d]
Халыҡ һаны 32 302 кеше (1926)[2],
21 457 кеше (1959)[3],
42 290 кеше (1970)[3],
42 767 кеше (1979)[3],
49 631 кеше (1989)[3],
57 748 кеше (2002)[4],
64 500 кеше (2009)[5],
67 287 кеше (2010)[6],
67 733 кеше (2011)[7],
68 027 кеше (2012)[8],
68 892 кеше (2013)[9],
70 200 кеше (2014)[10],
71 121 кеше (2015)[11],
71 774 кеше (2016)[12],
72 659 кеше (2017)[13],
73 354 кеше (2018)[14],
73 801 кеше (2019)[15],
74 607 кеше (2020)[16],
77 815 кеше (2021)[17]
Майҙан 3047 км²
Рәсми сайт kizlyar-rayon.ru
Урынлашыу картаһы
Карта
 Кизляр районы Викимилектә

Кизляр районы — Рәсәй Федерацияһының Дағстан Республикаһы составындағы административ-территориаль муниципаль берәмеге.

Административ үҙәге — Кизляр (район составына инмәй).

«Кизляр районы»

Географияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Кизляр районы Дағстан республикаһының төньяҡ өлөшөндә урынлашҡан. Ул көнбайышта һәм төньяҡта Тарумовский районы, көньяҡта — Бабаюрт, көнбайышта — Чечен Республикаһы, көнсығыштан — Каспий диңгеҙе менән сиктәш

Кизляр райроны территорияһы Каспий буйы уйһыулығында, Терек йылғаһы тамағында һәм уның ҡылымдары янында урынлашҡан. Бындай географик хәле уның ланшафтында һәм үҫемлектәр донъяһында сағыла.

Терек йылғаһы
Таловка йылғаһы

Ландшафты болонло дала тибында, бында һаҙлы участкалар, шулай уҡ сүл тупраҡлы участкылар бар. Майҙаны — 3047 км².

Уйһыу һаҙ участкаларында ҡамыш әрәмәлектәре бар.

Хайуандар донъяһында: һөйрәлеүсәләр (гҡара йылан), ҡоштар (фазан, ҡырағай өйрәк, һ. б.), имеҙеүселәр (камыш бесәйе, ҡарһаҡ, ҡырағай ҡабан, ондатра, ялман) — бар.

Йылғаларында һәм Каспий диңгеҙендә бикре, севрюга, белуга, ҡара һырт, вобла, сазан, йәйен, суртан, һыла һ. б. балыҡтар бар.

Айырыуса һаҡланған тәбиғәт территориялары

  • Федераль әһәмиәттәге дәүләт тәбиғәт заказнигы «Аграханский»[18].

Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Кизляр районы 1920 йылда барлыҡҡа килә, 22 февраль 1938 йыл-22 март 1944 йыл Орджоникидзе крайы Кизляр округы составында була.22 март 1944 йыл — 9 ғинуар 1957 йыл — Грозный өлкәһе составына ҡушыла . 9 ғинуар, 1957 йыл - Дағстан АССР-ы составына тапшырыла.

РСФСР Юғары Советы Президиумының Указы буйынса 1963 йылда Кизляр районынаТарумовский районы ҡушыла. 1965 йылдың мартында Кизляр һәм Тарумовский райондары элекке сиктәренә кире ҡайтарыла.

Халыҡ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Рәсәй Хөкүмәтенең Иҡтисадты үҫтереү министрлығының күҙаллауы буйынса район халҡының һаны түбәндәгесә буласаҡ:

  • 2024 — 77,28 мең кеше
  • 2035 — 85,62 мең кеше

2010 йылда Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡтың милли составы:

Халыҡтар Иҫәбе,



кеше 		Бөтә өлөшө



халыҡ, %
аварҙар 371 31 46,62 %
* ысын аварҙар 298 31 46,51 %
* дидойца (цеза) 63 0,09 %
* ахвахец 5 0,01 %
* андиец 5 0,01 %
даргиндар 13 092 19,46 %
рус 294 8 12,33 %
нуғайҙар 220 3 4,79 процент
лакиҙар 361 2 3,51 %
лезгиндар 283 2 3,39 %
әзербайжандар 1 584 2,35 %
табасаран 032 1 1,53 процент
рутулдар 1 023 1,52 %
ҡумыҡтар 909 1,35 %
цахурҙар 671 1,00 %
чечендар 449 0,67 %
агулдар 183 0,27 %
әрмәндәр 164 0,24 %
башҡалар 490 0,73 %
күрһәтеү 161 0,24 %
барыһы 287 67 100,00 %

Бөтөрөлгән тораҡ пункттары

Акайкино, Бессарабия, Бирючка, Бутылкино, Ларин исемендәге ауыл, Росламбейчик, Чаканный, Шелковский.

Иҡтисад[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Кизляр районының төп иҡтисады — ауыл хужалығы:

1. Йыл әйләнәһенә көтөүҙәге малсылыҡ.

2. Балыҡсылыҡ.

3. Йөҙөм үҫтереү[19].

4. Иген культураларын үҫтереү таралған, мәҫәлән, дөгө, баҡса, йәшелсә культуралары үҫтереү.

Дин[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Күпселек ауылдарҙа мәсет бар.
  • Православие ҡорамдары райондың Владикавказ һәм Махачка епархияһының Кизляр мәнфәғәтенә инә.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ GEOnet Names Server — 2018.
  2. ↑ Районированный Дагестан : (адм.-хоз. деление ДССР по новому районированию 1929 г.). — Махачкала : Орготд. ЦИК ДССР, 1930. — 56, XXIV, 114 с.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Национальный состав населения городов, посёлков, районов и сельских населённых пунктов Дагестанской АССР по данным Всесоюзных переписей 1970, 1979 и 1989 годов (статистический сборник). — Махачкала: Дагестанское республиканское управление статистики Госкомстата РСФСР, 1990. — 140 с.
  4. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  5. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 18 май 2015 года.
  6. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Таблица № 11. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских и сельских населённых пунктов Республики Дагестан. Дата обращения: 13 май 2014. Архивировано 24 декабрь 2013 года.
  7. ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2011 года
  8. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 16 май 2013 года.
  9. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 12 октябрь 2013 года.
  10. ↑ Численность населения на 1 января 2014 года по сельским поселениям Республики Дагестан. Дата обращения: 17 апрель 2014. Архивировано 7 апрель 2014 года.
  11. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 23 сентябрь 2015 года.
  12. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (5 октябрь 2018). Дата обращения: 15 май 2021. Архивировано 8 май 2021 года.
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (31 июль 2017). Дата обращения: 31 июль 2017. Архивировано 31 июль 2017 года.
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Дата обращения: 25 июль 2018. Архивировано 26 июль 2018 года.
  15. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года. Дата обращения: 31 июль 2019. Архивировано 2 май 2021 года.
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года. Дата обращения: 17 октябрь 2020. Архивировано 17 октябрь 2020 года.
  17. ↑ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. На 1 октября 2021 года. Том 1. Численность и размещения населения (XLSX). Дата обращения: 1 сентябрь 2022. Архивировано 1 сентябрь 2022 года.
  18. ↑ Федераль дәүләт тәбиғәт заказнигы әһәмиәте тураһында положениены раҫлау тураһында «Аграханский»
  19. ↑ Необходимо задать параметр url= в шаблоне {{cite web}}. Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{cite web}}. [ ].

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Кизляр_районы&oldid=1054058» битенән алынған